Hans Henrik Holm

Debuten i 1933 var eit lyrisk epos, Jonsoknatt, illustrert av Frøydis Haavardsholm. Etter dette gav han ut mellom anna Sòga um Gamle-Kari og hennar himil-ferd (1938), Guds gnistrende ildfluer (1941), Vårhelg i Gaukelikleiv (1947) og Fugl Føniks i eplehagen (1948), som er mindre diktverk. I 1949–1951 kom det ruvande trebindsverket Bygdir i solrøyk (I lauvheid um vår, 1949, Folk og fant, 1950, Fjøllsus i dalgrøda, 1951), eit av dei største opparbeidde lyriske verka i vår litteratur.

Hovudverket i Holms diktning er folkeeposet Norsk folkeepos 1–7 (1965–1971). Det første bindet i storverket er ei revidert utgåve av debutboka. Dei andre banda er Yver bygdi ligg Himeriksheim (1966), Stjørnir og vetteljos (1967), Sòga um kapergastane og deira våde-råm (1968), Valdsmakt bland dalbuom (1969), Att-ljód frå skuggeheimen (1970) ogKongsfuglen yver gullfjølli (1971). I 1972 følgde Hard-røynd frå havland og dalsògur, som er ein prosaisk kommentar til eposet.

Under andre verdskrigen skreiv Holm dikt i Heimefronten sitt illegale organ «Norsk Front» og andre hemmelege aviser under pseudonymet «ein uppdøl». Han nytta dette også i diktsamlinga Raudt nordlyse, som vart trykt av Heimefronten våren 1944. To bibliofilutgåver av denne boka kom ut etter frigjeringa i 1945 og 1946. Dei var illustrerte av Frøydis Haavardsholm og Håkon Stenstadvold. I 1950 følgde samlinga Illversrid, illustrert av Hans Gerhard Sørensen, med fleire dikt som hadde sirkulert under krigen.

Motstandsdikta, eller krigsvisene som Holm kalla dei, var rike på ironi, allegoriar og symbol. Dei fekk talande titlar som «Galtar i kålgarden», «Blodvitne» og «Hoggskifte». Diktet «Ei malmfuru», først prenta i 1933 og tonesett av Ludvig Irgens-Jensen ti år seinare, vart populært i motstandsmiljø over heile Noreg.

Holms prosjekt i storverket Norsk folkeepos var inspirert av folkediktinga sitt univers, og var både vitskapleg, didaktisk og lyrisk. På leit etter det han kalla den norske folkesjela undersøkte han samspelet mellom natur, folketradisjonar og språk i bygdesamfunnet. I dette arbeidet synleggjorde han motivvandring og intertekstualitet, altså tekstar som refererer til andre tekstar, på tvers av landegrenser.

Det uvanlege ordtilfanget, med islett av setesdalsdialekt, forklart i systematiske ordlister og kommentarar, var ein viktig del av prosjektet. Holms språk vert ofte kritisert for å vere vanskeleg, men nokre av tekstane hans er like fullt omsette til dansk, nederlandsk, engelsk og tysk. Sjølv gjendikta han nederlandske mellomaldertekstar til norsk saman med Kåre Langvik-Johannessen. Samarbeid med biletkunstnarar resulterte i mange bibliofilutgåver, og komponistar som Arne Dørumsgaard, Klaus Egge og Geirr Tveitt tonesette fleire av Holm sine dikt.