Myllarguten

Augundsson vart truleg fødd i Sauherad i Telemark i 1801. Frå åtte-årsalderen av byrja han å spele i bryllaup. Han lærte slåttespill av fleire av dei fremste spelemennene i Telemark på denne tida, spesielt Øystein Langedrag frå Seljord og Jon Kjos (Kvammen, Vestafæ) frå Åmotsdal. Seinare lærte han òg mykje av spelemenn frå Hardanger og Voss, som Nils Rekve og Per Bulko, og dessutan telemarkingane Håvard Gibøen frå Møsstrond og Knut Lurås frå Tinn. Augundsson vart snart vide kjent som mesterspelemann.

Han fekk ei rekkje speleoppdrag både på Vestlandet og i mange austlandsbygder. I 1831, under ei av reisene til Vestlandet, vart han kjend med Ole Bull. Han vart invitert til å besøkje Bull og opptre saman med han på heimstaden Valestrand på Osterøy. Kontakten med Ole Bull førte mellom anna til at han moderniserte spelet sitt, spesielt tonaliteten.

I 1849 arrangerte Ole Bull ein stor konsert med Augundsson i Frimurerlogens store festivitetslokale i Christiania, for å vise publikummet i hovudstaden kva norsk folkekunst og særleg hardingfelespelet frå Telemark var verd. Dei fleste frå kultureliten var til stades, og konserten vart ein formidabel suksess med ei rekkje begeistra meldingar.

Dei neste fjorten åra reiste Augundsson rundt og gav konsertar over heile Sør-Noreg, og dessutan i København og Göteborg i 1862–1863. Den siste konsertferda gjekk til Christiania i 1864, og etter dette spelte han berre i Telemark og i dei nærliggjande områda.

For konsertinntektene kjøpte han seg i 1852 ein gard i Rauland. Han var likevel ein dårleg gardbrukar og måtte gå frå garden igjen i 1865. Han døydde i ytste fattigdom i Rauland i 1872 av tuberkulose.

Myllarguten har ein heilt sentral plass i historia til hardingfelemusikken. Han bygde ut slåttane til eit større format og brukte dobbeltgrep og ornamentikk i større utstrekking enn før. Dette hang mykje saman med at han som konsertspelemann hadde behov for eit anna repertoar enn dei kortare og ofte navnløse slåttane som ein vanlegvis brukte til det tradisjonelle dansespelet. I tillegg gjekk han langt i retning av å erstatte den eldre tonaliteten i slåttane med durtonalitet. Han har såleis fått ord på seg for å ha forma om telemarkspelet til dagen form.

Myllarguten sitt tippoldebarn Tarjei Romtveit og tipp-tippoldebarnet Øystein Romtveit er blant spelemennene i Vest-Telemark som har ført Myllarspelet vidare. I tillegg tok sonen Torgeir Torgeirson opp arven etter faren og reiste rundt i landet i fleire år som konsertspelemann.

Fleire slåttar er spesielt knytt til Augundsson sitt namn, til dømes Myllargutens bruremarsj, Siklebekken, Tjugedalarslåtten, Fossegrimen, Kjerringi på Tinn og Myllarguten minne. Fleire av slåttane etter Augundsson er skrive ned på notar og publisert. Tsjekkaren Carl Schart, som kom til Noreg i 1830, gav i 1865 ut ei samling slåttar med tittelen VIII norske Slaatter for Hardangerfele. Nedskrevet etter Myllargutens Diktat. I 1924 gav sonen Torgeir Torgeirson ut ein serie slåttehefter kalla Møllarguttens Slaatter.

Eit monument over Myllarguten, utført av Hans Holmen, vart avduka på Nordagutu jernbanestasjon i 1940. Eit anna, utført av Dyre Vaa, vart avduka i Arabygdi i Rauland i 1969. Myllarguten sin heim Kåsi i Arabygdi er i kommunen sitt eige og blir mellom anna brukt til oppføringane av Myllargutspelet.

• Torgeir Augundsson i Norsk biografisk leksikon
• norsk folkemusikk
• hardingfele