rakett

Ein rakettmotor lagar skyvkraft og framdrift ved å akselerere avgassar frå brenselet. Prinsippet følgjer av Newtons tredje lov: Når rakettmotoren skyv avgassane i ei retning, vil avgassane skyve rakettmotoren i motsett retning.

Rakettar ser oftast ut som lange og slanke sylindrar med ei avrunda kjegle på toppen. Bakerst, eller nedst på raketten er motorseksjonen, som ein gjerne kjenner igjen på at motordysa stikk ut frå hovudkroppen. I midtseksjonen er det gjerne plassert tankar for drivstoff, og eventuelt fleire steg av ein trinnrakett (sjå bilete av Vega-raketten som viser dette). Lenger framme i spissen finn ein nyttelastseksjonen. Nyttelasta til raketten avheng av typen. For ein fyrverkerirakett vil det vere sprengladninga som lagar show, for ein romrakett er det gjerne eit måleinstrument, ein eller fleire satellittar eller romfartøy. For eit militært rakettdrive missil er nyttelasta ein eller fleire stridshovud med sprengladningar.

Ein rakett kan drivast med motorar for mange ulike typar drivstoff; faststoffmotor, væskemotor, hybridmotor, kaldgass-motor og elektriske rakettmotorar.

Faststoff-rakettar kan seiast å likne i stor grad på fyrverkerirakettar, ein tenner drivstoffet, og så er motoren i gang så lenge det finst drivstoff å forbrenne. Rakettar med væskemotorar kan gjerne regulere skyvekrafta samt starte og stoppe motoren fleire gangar. Faststoffmotorar og væskemotorar kan levere stor kraft over kort tid, med eit stort forbruk av drivstoff. Elektriske motorar leverer lågare skyvekraft, men kan på ei anna side ha ei svært lang driftstid og lågt forbruk av drivstoff. Slike motorar, saman med til dømes kaldgassmotorar, kan ikkje brukast til framdrift gjennom atmosfæra eller for å gi store fartsendringar. Motorane vert heller brukt til retningskontroll eller fartsendring og banekontroll over ei viss tid.

• Les meir under rakettmotor

Det største sivile bruksområdet for rakettar er i romsektoren. Bererakettar vert brukt til skyte opp og plassere satellittar, romsondar eller bemanna romfartøy i bane rundt jorda, eller på romferder vidare ut i verdsrommet. Andre typar rakettar vert brukt til manøvrering, stillingskontroll og oppbremsing ved tilbakevending og landing av romfartøy.

Bererakettar kan utformast på fleire måtar, og drivast med ulike drivstoff som kan vere fast eller flytande. Mange rakettar, slik som Ariane 5 og den amerikanske romferja, er bygde opp med hovudmotorar som nyttar ulike typar flytande drivstoff, og med hjelperakettar (booster-rakett) med fast drivstoff på sidene for å gi ekstra hjelp under avgang.

Det finst mange militære føremål, slik som rakettvåpen og missil. Dei første vellukka militære rakettane var V-2, utvikla av Wernher von Braun (1912–1977). Gjennom utviklinga i åra etter andre verdskrig, kan desse rakettane seiast å vere modell for alle andre rakettar både i militær og sivil bruk.

Militære rakettar kjem i mange ulike storleikar, frå små personlege avfyrte panservernrakettar som M72, til store rakettar som driv fram interkontinentale missil. Etter den kalde krigen har slike store missilrakettar vorte bygde om og heller brukte til oppskyting av satellittar i bane. Døme på dette er den russiske Dnepr og amerikanske Minotaur-raketten.

Fyrverkerirakettar har vore i bruk i rundt 2000 år. Fyrverkeri er ein type faststoffrakettar.

I 1821 prøvde briten William Scoresby å bruke rakettharpunar til kvalfangst. På grunn av dårleg treffsikkerheit vart ikkje metoden vurdert som brukbar. I perioden 1824–1830 utvikla briten John Dennett og prøyssiske major Stiehler redningsrakettar. Slike linebærande rakettar vart saman med signalrakettar brukt i mange samanhengar.

Rakettmotorar vert brukt i luftfart for å drive rakettfly, eller til å gi ekstra kraft til fly under avgang frå kort rullebaner (rocket assisted take-off, RATO).

Andre meir kuriøse forsøk har vore brannsløkkingsrakettar for å bekjempe skogbrannar, eller postrakettar for å levere post.

Innan forsking vert sonderakettar brukt til å gjere målingar i ulike delar av atmosfæra eller verdsrommet.

For leik og moro kan ein lage rakettar av papirrullar, flasker eller liknande som kan drivast nokre meter opp i lufta av til dømes trykkluft eller vatn.

• rakettmotorer
• romvirksomhet
• bærerakett
• trinnrakett