Darfur

Darfur består hovudsakeleg av platåland, som i sør er dekka av savanne og i nord av ørken. Den sentrale delen av Darfur er dominert av dei vulkanske Marrafjella (Jebel Marra), som hever seg til 3088 meter over havet rundt dei to Deriba-innsjøane i eit utdødd vulkankrater.

Darfur har ein svært kompleks etnisk og språkleg samansetning. Furfolket utgjer den største etniske gruppa. Befolkninga består også av arabarar (rizeigat er den største stammen), zaghawa, messalit, beja, daju, kaitinga og tunjur.

Det budde mellom 6 og 6,5 millionar innbyggarar i Darfur i 2006. No er det mange som har flykta frå Darfur på grunn av den valdelege konflikten med regjeringa i Sudan.

Dei viktigaste byane er Al-Fashir, den historiske hovudstaden, og Nyala. Sistnemnde er den største byen og har jernbaneforbindelse til Khartoum.

Darfur ligg svært utilgjengelig til og er eit av verdas fattigaste område. Jordbruk er viktigaste næringsveg med dyrking av durra, hirse, sesam, jordnøtter (peanøtter), ris og grønsaker i dei relativt fuktige høglandsområda. Husdyrhold av kamelar, sauer og geiter er viktigast i dei tørre områda i nord der det fortsett er ein del nomadar. I sør finst kvegnomadar som baggara-folket.

Frå 1200-talet vaks det fram eit kongedømme i Darfur. Den herskande eliten var muslimar frå byrjinga, mens resten av befolkninga konverterte gradvis til islam. Det var andre muslimske statar i regionen, og Darfur var tidvis underlagt det mektigare riket Kanem-Bornu, som låg sørvest for Tsjadsjøen. Frå 1640 vart Darfur eit muslimsk sultanat som vart styrt av Keira-dynastiet. Den første sultanen, Suleiman Solong, la under seg andre etniske grupper som masalit, mararit, zaghawa, birgid og tunjur, og det tidlegare fur-kongedømmet vart ein multietnisk stat. På slutten av 1700-talet vart Sultanatet Darfur i aukande grad ein sentralisert stat, og ein permanent hovudstad vart etablert i Al-Fashir.

I 1874 vart Darfur erobra av Zubayr Pasha for Egypt, som formelt sett var ein del av Det osmanske riket. I 1882 vart Egypt erobra av Storbritannia, og Darfur vart inkorporert som ein del av det britiske imperiet. Det varte ikkje lenge, for i 1883 vart Darfur erobra av den sudanske opprøraren og messiasskikkelsen Mohammed Ahmad al-Mahdi, som to år seinare også erobra resten av Sudan. Sudan vart gjenerobra av britisk-egyptiske styrker i 1898, medan Darfur gjenvant sin sjølvstende. Darfur vart ein del av det britisk-egyptiske Sudan i 1916 etter at Ali Dinar, den siste sultanen, vart drepe av britane. Då Sudan vart frigjort frå Storbritannia i 1956, fortsette Darfur å vere ein del av Sudan.

Sidan 2003 har befolkninga i Darfur vore hardt ramma av krig og svolt. To opprørsrørsler i regionen har kjempa for lausriving frå Sudan. FN anslår at 300 000 menneske er drepne sidan 2003 – dels i kamphandlingar og dels i reine massakrar. Truleg er over 2,5 millionar menneske flykta frå landet eller internt fordrivne. Over halvparten av den gjenverende befolkninga er avhengige av hjelp utanfrå, og Noreg er eit av landa som gir naudhjelp til Darfur.

Den første våpenkvila mellom partane vart underteikna i 2004, men urolighetene fortsette. I desember 2010 starta fredsforhandlingar mellom delar av opprørsrørsla og regjeringa i Khartoum. Forhandlingane førte fram til ei ny fredsavtale i juni 2011 – den såkalla Doha-avtala. I følge avtala skulle det opprettast eit eige styringsråd for Darfur, med både lovgivande og utøvande makt over regionen. I februar 2012 tiltrådte det nye styret, Darfur Regional Authority (DRA).

• fur
• krigen i Darfur
• sultanatet Darfur
• Sudan
• Sudans historie
• Sudans samtidshistorie

• Nettfotoutstillingen Darfur before med bilder som professorene Randi og Gunnar Håland tok i Darfur på 1960- og 70-tallet.

• O'Fahey, R. S. (2008): The Darfur Sultanate: A History. London: Hurst.