Zhou Enlai

I 1927 organiserte Zhou arbeidarreisinga i Shanghai, som var vellukka, men òg førte til i ein massakre av kommunistar der på Chiang Kai-shek sin ordre. Fleire av vennane hans vart henretta, men Zhou vart lauslaten. Han flykta til Wuhan, der han kom inn i politbyrået til kommunistpartiet. I åra 1927–1929 og 1930 var han i Moskva.

Frå 1931–1934 var han i Jiangxi-sovjeten, der han fekk sentrale militære stillingar i partiet og innleidde eit nært forhold til Mao Zedong. Han organiserte og tok så del i den «den lange marsjen» til Yan'an. Gjennom den sentrale rolla i den lange marsjen og gjennom å støtte Mao seila han opp som den nest mektigaste personen i kommunistpartiet.

Zhou leidde i 1936 forhandlingane som førte til samarbeid med Kuomintang i motstandskrigen mot Japan i 1937–1945. Han var så hovudrepresentant for kommunistane hos nasjonalistregjeringa i Chongqing heilt fram til krigens slutt i 1945, trass i at samarbeidet braut nesten heilt saman. Her gjorde han òg uunnværlig arbeid for omdømmet til kommunistane i både inn- og utland.

I dei USA-leidde forhandlingane med nasjonalistregjeringa etter krigen var Zhou igjen hovudrepresentant frå kommunistpartiet. Først i november 1946, då borgarkrigen for lengst hadde brote ut att, gav han opp og vende attende til Yan'an.

Zhou vart statsminister i Folkerepublikken Kina ved skipinga i 1949, då kommunistane hadde sigra over nasjonalistane. Han beheldt denne posten til han døydde i 1976. Han var såleis ei av få moderate stemmer som kom seg heilskinna gjennom kulturrevolusjonen. Zhou var dessutan utanriksminister til 1958.

Under kulturrevolusjonen i 1966–1969 var Zhou den viktigaste stabiliserande faktoren. Frå 1969 var han medlem av det faste utvalet til politbyrået. Han spela så ei sentral rolle i normaliseringa av forholdet til USA.

I 1972 vart Zhou diagnostisert med blærekreft. Bortgangen hans i 1976, ni månader før Mao, utløyste landesorg, og vart ein viktig katalysator for motstand mot Mao og Firarbanden. Dermed markerte bortfallet hans òg byrjinga på slutten for kulturrevolusjonen, og opptakta til «reform og opning»-politikken som forma dagens statskapitalistiske Kina.