Shanghai

Det sentrale byområdet (Puxi) er lokalisert på vestsida av den isfrie Huangpu Jiang (Huangpu-elva), cirka 20 kilometer frå der ho munnar ut i Changelva, og er blant dei tettast folkesette områda i verda med opptil 62 000 menneske per kvadratkilometer. Mange bygningar er prega av engelsk og fransk arkitektur, og særleg kjend er The Bund (wàitān) ved breidda av Huangpu-elva. Shanghai har mange moderne skyskraparar, mellom anna Jin Mao Tower frå 1998 (420 meter høg). Shanghai World Financial Center var planlagd å bli den høgaste bygningen i verda då han skulle stå ferdig i 2008 (492 meter), men han blei forbigått av Taipei 101 i 2004.

På austsida av Huangpu-elva blei Pudong New Area (523 kvadratkilometer) etablert i 1990 som eit nytt byutviklingsområde. Shanghai har mange universitet (det eldste grunnlagt i 1896) og andre høgskular. Byen har norsk generalkonsulat.

Shanghais betydning som handels- og industriby daterer seg frå 1842, då byen ved Nanjing-traktaten blei opna for handel med utlandet, og visse bydelar underlagt ekstraterritorialrettigheiter. Tidlegare låg det ein kinesisk handelsby her med cirka 300 000 innbyggjarar. Dei privilegerte som rådde i den internasjonale bydelen og den franske konsesjonen, tillét utlendingar så vel som kinesarar å utnytta Shanghais gunstige plassering og store tilgang på arbeidskraft. Innløpet blei oppmudra, ei moderne hamn utbygd, og industrien blei basert på importerte råvarer og billig arbeidskraft.

Før 1949, då den sosialistiske folkerepublikken blei etablert, hadde Shanghai cirka ein tredel av den kinesiske industrien. Nesten halvparten av importen og eksporten i landet gjekk over Shanghai, som også var ein av dei leiande finansbyane i verda. Shanghais bankar finansierte den kinesiske regjeringa og kontrollerte om lag 90 prosent av utanrikshandelen i landet. Her byrja den kinesiske industrialiseringa, og her blei kommunistpartiet stifta. Etter 1949 overtok staten den internasjonale bydelen og den franske konsesjonen og nasjonaliserte alle større bedrifter. Ein del av befolkninga blei flytta til indre provinsar, men Shanghai klarte likevel på ny å hevda seg som eit førsteklasses industrisenter. Shanghai har Kinas største stålverk, Baoshan, og hevdar seg sterkt i dei fleste industrigreiner.

Etter ein periode med lågare vekst starta ein ny vekstperiode i 1990. Med etablering av soner for frihandel, eksport og høgteknologi gjekk gjennom Shanghai ei rivande økonomisk utvikling med over 13 prosent vekst i bruttonasjonalprodukt (BNP) kvart år mellom 1992 og 1996. Prioritet har vore gitt til utviklinga av handels- og finansinstitusjonar og dessutan til omstrukturering av industrien.

Den økonomiske utviklinga har blitt følgt av ei kraftig byggjeverksemd, særleg i Pudong, men også i Puxi-området, som er i ferd med å endra Shanghais karakter. Samstundes er det bygd ei rekkje nye motorvegar, bruer og ringvegar. Shanghai hamn er utvikla til å bli den største i Kina, og rommar mellom anna ei av dei største konteinarhamnene i verda.

Flyplassen Hongqiao er erstatta av den nye internasjonale lufthamna i Pudong, opna i 1999, som no er hovudflyplass for Shanghai med om lag 44,9 millionar passasjerar per år (2012). Pudong er dessutan den tredje største flyplassen i verda for gods, berre passert av Hong Kong og Memphis, USA.

• økonomi og næringsliv i Kina
• Kinas historie
• Folkerepublikken Kinas historie
• Kinas samtidshistorie

• Offisiell nettstad for Shanghai (kinesisk)
• Offisiell nettstad for Shanghai (engelsk)

• United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2014). World Urbanization Prospects: Population of Urban Agglomerations with 300,000 Inhabitants or More in 2014, by Country, 1950-2030