Reduplikasjon er i grammatikken gjentaking av eit ord eller ein del av eit ord, som når vi seier nam-nam og snikk-snakk.
At heile ordet blir teke opp at, blir kalt full (total) reduplikasjon, og at ein del av eit ord blir teke opp att, blir kalt delvis (partiell) reduplikasjon.
På norsk kan vi mellom anna gjenta (reduplisere) gradsadverbet veldig med forsterkande tyding eller ved å gjenta adjektivet, med same funksjon:
Vi har delvis reduplikasjon i uttrykk som dette, med ein latterleggjerande funksjon:
Her blir rimet til eit særnamn (eigennamn) teke opp att med ein annan konsonant føre, eller ein eller fleire konsonantar blir lagde til i den gjentekne forma, dersom ho begynner med vokal.
Vi har òg delvis reduplikasjon av ein type der vokalen vekslar mellom i og a:
I nokre tilfelle står det eit lite ord imellom:
Reduplikasjon er vanleg i barnespråk:
Reduplikasjon finst i dei fleste språk, med mange forskjellige funksjonar, som eksemplifisert med indonesisk nedanfor. I dei store europeiske språka er reduplikasjon lite vanleg. Engelsk har berre nokre få idiomatiske uttrykk med reduplikasjon, som yum-yum 'nam-nam' og bye-bye 'ha det, morna'.
I eldre indoeuropeiske språk var reduplikasjon av første staving eit bøyingselement i verba. Eit eksempel på dette er latinsk cucurri, som er perfektum av currere 'springe'.
Indonesisk er kjent for å ha ein omfattande bruk av både full og delvis reduplikasjon.
Substantiv blir redupliserte for å uttrykkje fleirtal:
Substantiv kan òg redupliserast i orddanning:
Nokre substantiv finst berre i reduplisert form:
Reduplikasjon med suffikset -an på siste ledd har kollektiv tyding:
Ein delvis reduplikasjon med endring av konsonantar tyder 'alle slags …':
Adjektiv blir reduserte for å uttrykkje større grad eller vedvarande tilstand:
Ein reduplikasjon med prefikset se- på førsre leddet og suffikset -nya på andreleddet tyder 'så … som mogeleg':
Ved reduplikasjon av verb blir ikkje prefiks redupliserte. Tydinga er at handlinga skjer fleire gonger:
Det finst to reduplikasjonsmønster for å uttrykkje 'kvarandre' (resiprok):
Kommentarar
Kommentarar til artikkelen blir synleg for alle. Ikkje skriv inn sensitive opplysningar, for eksempel helseopplysningar. Fagansvarleg eller redaktør svarar når dei kan. Det kan ta tid før du får svar.
Du må være logga inn for å kommentere.