produsent (biologi)

Løvskog er rikt på produsenter, som danner organiske forbindelser fra uorganiske.

Bøkeskogen i Larvik

Av Jechstra.

Lisens: CC BY NC ND 2.0

Produsent er innan økologien ein organisme som produserer næringsstoff frå uorganiske stoff, altså ein autotrof organisme. I biologien er produsent ein fellesnemnar for alle organismar som lagar all nødvendig næring sjølve. Dei treng ikkje å ete andre organismar for å overleve. Dette står i motsetnad til dyr og soppar, som må ete eller inngå ein symbiose med plantar, algar og somme bakteriar. Produsentane utgjer det nedste trofiske nivået i næringskjeder og næringsnett.

Faktaboks

Uttale: produsˈent
Etymologi: til produsere

Alle økosystem er avhengige av produsentar. Grøne planter og planteplankton er dei vanlegaste produsentane. Desse utnyttar solenergien gjennom fotosyntese for å laga organiske stoff, og vert difor kalla fototrofe eller fotoautotrofe. I tillegg finst det kjemoautotrofe organismar som nyttar kjemisk energi til å produsera organiske stoff gjennom kjemosyntese. Døme på kjemoautotrofe organismar er bakteriar som lever i hydrotermale ventilar på havbotnen.

Fotoautotrofe produsentar

Dei fleste produsentane vi kjenner til, driv fotosyntese. Det vil seie at produsentane kan danne karbondioksidgass (CO₂) om til energirike karbonsambindingar (sukker) ved hjelp av energien frå lyskjelder, som regel sollys. Plantar og algar har kloroplastar som fangar opp og brukar energien i sollyset. Ein kloroplast er ein spesiell cellelekam. Det finst òg bakteriar som er fotosyntetiserande. Dei blir kalla blågrønbakteriar og har klorofyll på same måten som grøne plantar.

Kjemoautotrofe produsentar

Nokre produsentar driv ikkje fotosyntese. Særleg i økosystem der det er lite eller ikkje noko lys, finst det produsentar som hentar energi frå kjemiske sambindingar. Det blir kalla kjemosyntese. Denne typen produsentar bruker energien frå redoksreaksjonar i staden for solenergi når dei skal lage sukker. Ein redoksreaksjon er ein kjemisk reaksjon der elektron går frå eitt atom eller molekyl til eit anna.

Døme på organismar som driv kjemosyntese, er denitrifiserande bakteriar i jordsmonnet. Slike bakteriar gjer nitrat (NO_3–) om til nitrogen (N₂) eller lystgass (N₂O). Det blir i tillegg danna oksygen som bakteriane kan bruke. Eit anna døme er sulfatreduserande bakteriar, som finst på botnen av innsjøar og hav. Desse bakteriane gjer sulfat (SO4^2–) om til sulfid, som kan inngå i fleire kjemiske sambindingar.

Les meir i Store norske leksikon

Kommentarer

Kommentaren din publiseres her. Fagansvarlig eller redaktør svarer når de kan.

Du må være logget inn for å kommentere.

Fagansvarlig for Artsinteraksjoner

Aline Magdalena Lee

NTNU – Norges teknisk-naturvitenskapelige universitet