Jondal (tidlegare kommune)

Berggrunnen i den tidlegare kommunen er hovudsakleg gneis og granitt av grunnfjellsalder, men sterkt påverka av den kaledonske fjellkjeda. Langs kysten i nordvest er ei smal stripe av omdanna skifrar (fyllitt). Landskapet i Jondal er svært fjellendt, liene stuper bratt ned i fjorden, og dalane er korte og med bratt fall. Det høgaste punktet i Jondal ligg på den nordlegaste delen av Folgefonna (1644 meter over havet). Delar av Folgefonna nasjonalpark låg i kommunen.

Det meste av busetjinga i Jondal finn ein langs fjorden, særleg i og omkring det tidlegare kommunesenteret, tettstaden Jondal (397 innbyggjarar i 2019).

Jondal kommune hadde nedgang i folketalet i det meste av perioden frå sist på 1800-talet og fram til omkring 2010. Sidan viste folkemengda ein viss vekst fram til kommunen vart nedlagt; i tiårsperioden 2010–2020 auka såleis folkemengda i Jondal med gjennomsnittleg 0,2 prosent årleg (korrigert for kommuneutvidinga i 2013). Til samanlikning hadde kommunane i Hardanger samla ein svak nedgang i folketalet i denne tiårsperioden.

Viktigaste næringar i Jondal etter offentleg administrasjon og tenesteyting er varehandel/turisme og primærnæringane. Industrien er relativt beskjeden.

Jordbruket er først og fremst eit husdyrbruk (sau og storfe), og berre tre prosent av jordbruksarealet er åker og hage, vesentleg frukt- og bærarealer. Det blir drive noko fiskeoppdrett. Viktigaste industribransjar er metallvareindustri (Jondal Precision Industries) og bergverk. Elles har båtbygging lange tradisjonar i Jondal.

Ved Herand er det gjort arkeologiske funn av 9000 år gamle bustader. På Bakko finst det rundt 150 helleristingar, dei eldste av dei er rundt 3000 år gamle. Jondal kyrkje er frå 1888 og er den største i Hardanger. Altartavla er måla av Nils Bergslien. I kommunen er det fleire merkte turløyper, mellom anna til Folgefonna.

Hordaland Folkeblad kom med det første nummeret i 1873 og er lokalavis for Kvam og Jondal. Avisa har hovudkontor i Norheimsund, kjem ut to gonger i veka og har vore redigert på nynorsk sidan 1914. Hordaland Folkeblad er den eldste lokalavisa i landet.

• Ullensvang
• Vestland