Kaare Fostervoll

Fostervoll stod sentralt i norsk folkeopplysing på 1900-talet, med sitt livslange virke for skule og kringkasting. Som ung rektor var han aktiv i den sentrale skulepolitikken, både som medlem av Plankomiteen for den høgre skulen og det overordna nasjonale Undervisningsrådet. Fostervoll arbeidde for eit differensiert system med realskular, yrkesskular, folkehøgskular og framhaldsskular etter den sjuårige einskapsskulen, og han meinte at gymnaset ikkje kunne vere ein skule for alle.

Som kyrkje- og undervisningsminister stod Fostervoll bak opprettinga av Statens lånekasse for studerande ungdom og Samordningsnemnda for skuleverket, i tillegg til det andre universitetet i Noreg – Universitetet i Bergen.

Også leiinga av NRK vart fastlagd i Fostervoll si tid som statsråd. Spørsmålet var om leiinga i første rekkje skulle ha journalistisk eller administrativ kompetanse. Tanken om at kringkastinga burde leiast av ein person som hadde det øvste ansvaret både for program og administrasjon – ein samlande kulturpersonlegdom som sameinte kulturell innsikt med administrativt skjønn – hadde lege på bordet sidan før krigen. Ein slik kringkastingssjef vart det først noko av då Kyrkje- og undervisningsdepartementet – leidd av statsråd Fostervoll – stilte seg bak tanken i 1948. Trass i motstand i styret for NRK dreiv Fostervoll saka fram til lovendring.

Tre dagar etter at lovendringa vart sett i verk 25. juni 1948, gjekk han ut av regjeringa og vart sjølv utnemnd til den første kringkastingssjefen i landet. Fostervoll var den første i ei lang rekkje kringkastingssjefar med bakgrunn frå Arbeidarpartiet, og det var bak i kulissane i partiet at det vart avgjort kven som skulle få stillinga. Sjølv ønskte Fostervoll å verte sitjande i regjeringa til Gerhardsen, men bøygde seg for eit samrøystes sentralstyre i partiet. Dei ønskte ein av sine eigne kulturpolitikarar på toppen i NRK.

Kringkastinga hadde ei språkleg oppgåve som normskapande instans, og med målmannen Fostervoll som leiar vart NRK konsolidert som samnorsken sitt andre «hovudinstrument», i tillegg til skulen.

Det var politikaren Fostervoll som greip leiinga på Marienlyst. Eit politisk skjønn skar oftare enn før igjennom der sakene tidlegare hadde vorte utgreidde i det vide og breie. Fostervoll var ein streng, men smidig og respektert sjef. Han tok med seg både politikken og skulestova inn i kringkastinga, og han styrte den viktigaste kulturinstitusjonen i Noreg med fast hand i fjorten år.

Fostervoll sat som kringkastingssjef under radioens glansperiode i Noreg. Radioen vart allemannseige i 1950-åra, og med det vart kringkastinga ein viktig maktfaktor i samfunnet. Likevel, Fostervoll si største sak som kringkastingssjef gjaldt ikkje radioen, men innføringa av fjernsynet. Etter ein studietur i USA gjekk han i spissen for utbygginga og loste saka hendig fram mellom skeptikarar og byråkratar. Det var ei storhending då norske fjernsynssendingar offisielt tok til 20. august 1960.

Fostervoll ga i 1935 ut Arbeidarskandinavismen i grunnleggingstida, var medarbeidar i Stortingets historie 1814–1964 og redigerte festskriftet Mot rikare mål. Den norske folkehøgskulen 1864–1964 (1964). Som pensjonist gav han mellom anna ut boka Norges sosialdemokratiske Arbeidarparti 1921–1927.

• Kaare Fostervoll i Norsk biografisk leksikon
• NRK
• massemedium i Noreg

• Almenningen, Olaf o.fl. (red.): Målreising i 75 år. Noregs mållag 1906–1981. Oslo 1981
• Boyesen, Einar o.fl. (red.): Festskrift til Kaare Fostervoll på 70-årsdagen. Oslo 1961
• Dahl, Hans Fredrik og Bastiansen, Henrik G.: NRKs historie, bd. 3: Over til Oslo. NRK som monopol 1945–1981. Oslo 1999
• Gjærde, Asbjørn: «Den første kringkastingssjefen», i Kjølås, Harald (red.): 100 år 100 navn. Personer som har preget hundreåret på Nordvestlandet. Ålesund 2000
• Slagstad, Rune: De nasjonale strateger. Oslo 1998