St. Thomaskyrkja

Kyrkja har utvendige vegger av betong, medan veggene i kyrkjerommet er kledde med tre. Ho har ein kvadratisk grunnplan med kor mot aust. Golvet er dekt med valdresskifer.

I utgangspunktet består kyrkja berre av eitt stort rom med eit pyramideforma tårnbygg med ein spiss tårnhatt plassert midt i rommet. I hjørna er det likevel små avlukke som er avgrensa av skiljevegger. Kyrkjeklokkene er frå den gamle stavkyrkja.

Altartavla har eit måleri av krossfestinga i midtbiletet som opphavleg vart gjeve til stavkyrkja i 1677. Døypefonten frå den gamle kyrkja er no i Øye stavkyrkje. Dagens døypefont har firkanta sokkelform med breie bord. Preikestolen er tresida og kledd med bord med brotne hjørne. Orgelet frå 1970 er bygd av Norsk Orgel- og Harmoniumfabrikk.

St. Thomaskyrkja er oppkalla etter ei stavkyrkje som låg på Filefjell i mellomalderen. Ho skal ha vorte oppført omkring 1200 og vart vigd til Thomas Becket, erkebiskopen av Canterbury.

Stavkyrkja var i bruk fram til svartedauden (1349-1350). Då gjekk kyrkja ut av bruk, inntil folketalet auka att på 1600-talet og presten T. A. Bahr i Vang tok initiativ til å få sett kyrkja opp att. På denne tida vart mange gamle katolske kyrkjer sette i stand, det same skjedde med St. Thomaskyrkja omkring 1615.

Den gamle kyrkja var mellom anna ein møtestad for reisande over Filefjell, og fram til tidleg på 1800-talet var det ein årleg tradisjon med gudsteneste ved presten i Vang kvar 2. juli. Det var knytt mange segner til kyrkja, som trekte til seg folk frå heile landet som ønskte botemiddel. På slutten av 1700-talet kom det ei fjellstove i nærleiken, og i 1808 vart kyrkja riven.

• Vang
• kyrkje
• stavkyrkje

• Hermundstad, Knut (1966). St. Tomaskyrkja på Fillefjell. Les på nb.no