bane (romteknikk)

Ei omløpsbane som ein satellitt har rundt eit objekt som Jorda, kan skildrast som ei elliptisk bane, der objektet satellitten går i bane rundt er plassert i det eine brennpunktet. Korleis bana ser ut, er definert av seks storleikar kalla baneelementa til satellitten.

Så lenge eit romfartøy ikkje vert påverka av ei ytre kraft, anten gjennom bruk av ein rakettmotor, påverknad av gravitasjonen frå andre objekt, eller oppbremsing i atmosfæra vil ei omløpsbane fylgje Keplers lover.

Elliptiske baner klassifiserast ofte vidare, til dømes har vi:

• ekvatorbane, der objektet bevegar seg over Jordas ekvator.
• geostasjonær bane, der objektet er objektet til ei kvar tid ligg over det same punktet langs Jordas ekvator.
• geosynkron bane, der objektet roterer i same retning som Jorda og har same omløpstid som Jordas rotasjonsperiode.
• Hohmann-bane, som brukast når til dømes ein romsonde skal overførast mellom to ulike sirkelforma baner.
• molnijabane, som brukast av enkelte satellittar som då kan ligge ein lang periode over ein jordstasjon.
• polbane, der objektet passerer over polane til eit himmellekam.
• solsynkron bane, der objektet passerer ein gitt breiddegrad til faste tider.

Sjå òg satellittbane.

Viss ein satellitt i ei elliptisk bane rundt Jorda aukar farten sin tilstrekkeleg i eller nær det lågaste punktet i banen, vil ellipsa opne seg og bli til ein parabel. Då kan ikkje gravitasjonsfeltet til Jorda halde på romfartøyet, og fartøyet vil forlate jordbana og fortsette ut i rommet. Den farten som skal til for å gå ut av bane på denne måten, vert kalla unnsleppingsfart.

Dette er den lågaste farten eit romfartøy treng for å kunne gå i bane. For Jorda er dette omtrent 7,9 kilometer per sekund (km/s).

Farten eit fartøy treng for å forlate bane rundt eit objekt vert kalla unnsleppingsfarten. For Jorda er denne 11,2 km/s. For Månen er denne farten 2,4 km/s.

Uttrykket «tredje kosmiske hastigheit» skildrar farten eit fartøy treng for å sleppe unna gravitasjonen til Sola og dermed forlate solsystemet. Romfartøyet må då oppnå ein fart på omtrent 16,7 km/s.