Gunnar Skirbekk

Gunnar Skirbekk har lagt vekt på internasjonale kontaktar og møtte heilt frå studietida folk som Gabriel Marcel og Paul Ricœur (Paris), Martin Heidegger (Tübingen), seinare Apel og Habermas (Frankfurt) og Herbert Marcuse (California). Dei sentrale filosofiske skriftene hans ligg i spenninga mellom tysk og angloamerikansk tradisjon. Magistergraden (1962) og seinare doktoravhandlinga (1968/70) handlar om Heideggers drøfting av sanningsomgrepet – sanning i spelet mellom avdekking og tilsløring.

Det sentrale verket Rationality and Modernity (1993) har då òg kome både i tysk, fransk og norsk versjon. Tittelen nemner også eit tredje sentralt element: forståinga av det moderne. Saman med Shijun Tong fekk han i 1994 oppretta eit utvekslingsprosjekt (mellom Universitetet i Bergen og East China Normal University, Shanghai) i samanliknande studier i kulturell modernisering i Aust-Asia og Europa, «Marco Polo». Skirbekk drøftar fornuftskritikken, men lèt det ikkje munne ut i skeptisisme.

Gjennom filosofisk analyse av språket i bruk kan ein finne fram til gyldige sanningskriterium som viser seg gode nok i praksis. Gjennom forfattarskapen flyttar tyngdepunktet seg frå eksistensiell fortviling til ein relativ, filosofisk tryggleik, som òg ber i seg eit etisk fundament.

Skirbekk har røter i grundtvigiansk folkeopplysning og meiner at akademia har forpliktingar i høve til større grupper. Debutboka vende seg til alle filosofisk interesserte. Også den oppsummerande Den filosofiske uroa (2005) vender seg til eit større publikum. Det verket som nok er mest lese, er Filosofihistorie (andre utgåve 1972: Politisk filosofi), laga for ex.phil. I 2010 har han nytta moderniseringsteorien sin på norsk historie i Norsk og moderne.

Men Skirbekk har heile tida også skrive avisartiklar og essay, der han utfaldar politisk engasjement, poetisk evne og humor. Dette har resultert i samlingane Ord (1984), Til djevelens forsvar og andre essays (1987) og Vit og vitskap (1998). I desse essaya finst ein kombinasjon av filosofi, estetiske erfaringar, kulturkritikk, historisk refleksjon og humor. Essayet «Ord» har også sterke poetiske kvalitetar. Som filosof forsvarer han den opne debatten for alle, og som skribent opnar han fagfilosofien mot eit større publikum og tek han i bruk i forsvar for demokratisk praksis.

Med essayet sitt om «motekspertise» i Syn og Segn i 1969 gjekk Skirbekk inn i debatten om korleis studenteksplosjonen skulle handterast. Dette førte han inn arbeidet med å organisere dei nye distriktshøgskulane, og inn i styret for Telemark distriktshøgskole i Bø. Ved Universitetet i Bergen var han med på å greie ut vitskapsteorien sin plass i nye doktorgradsløp, noko som førte til at han fekk skipa Senter for vitskapsteori, der han hadde halve stillinga si som dagleg leiar frå 1987. Han har vore ein viktig støttespelar for høgskulane i Bø og Volda, ved den siste også som professor II. Det heng saman med arbeidet for nynorsk i akademia og trua på at perspektivmangfald er eit gode, også når det gjeld bygging og plassering av institusjonar.

• Dei filosofiske vilkår for sanning. Ei tolkning av Martin Heideggers sanningslære. Doktoravhandling, 1966
• Filosofihistorie I–II, 1980, fra 2. utgave i samarbeid med Nils Gilje,
• Praxeology, 1983
• Vernunft und Verantwortung, 1992
• Rationality and Modernity (1993)

• vitenskapsfilosofi
• eksistensialisme
• politisk filosofi
• Gunnar Skirbekk i Norsk biografisk leksikon

• Sundbø, Svein (2003): Gunnar Skirbekk : en kronologisk bibliografi over forfatterskapet 1957-2003. Nasjonalbibliotekets bibliografier nr. 8/2003, ISBN 82-7965-071-7, finn boka