Anna-Riitta Lindgren

Lindgren er fødd og vaksen opp i eit akademisk Helsingfors-miljø med lange tradisjonar bakover i tida. Ho har utdanninga si frå finskspråklege skolar i Esbo og Helsingfors, studerte finsk (hovudfag), språkvitskap og litteraturvitskap ved Helsingfors universitet, blei cand.philol. i 1976 og tok doktorgrad ved Universitetet i Tromsø i 1993.

Lindgren har på ingen måte levd noko akademisk A4-liv. Alt tidleg i studietida insisterte ho på å gå sine eigne vegar. Da ho som førsteårsstudent i finsk skulle gjennomføre eit obligatorisk feltarbeid på ein bestemt finsk dialekt (eventuelt på finske stadnamn), gjorde ho det ikke lett for seg sjølv.

Trass i skarpe åtvaringar frå alle aktuelle lærarar reiste ho i lag med ein studiekamerat til Nord-Noreg for å finne ut meir om kvensk språk, som ho visste skulle finnast i ymse nordnorske språksamfunn. Frå før fanst det svært lite beskrive om dette språket/desse dialektene. Sidan da, frå 1967 til midt på 1980-talet har ho kvart år (i periodar på frå eit par veker til fleire månader) gjort feltarbeid blant kvenar i Nord-Troms, Porsanger og Nord-Varanger i Finnmark.

Mens ho framleis var student, blei alt innsamla materiale systematisert og arkivert på Helsingfors universitet. Også etter å ha avlagt eksamen i finsk heldt ho oppe interessa for kvensk og var på regelmessige feltarbeid i Nord-Noreg.

I studietida underviste ho i finsk og historie i eitt år i ungdomsskole og gymnas i Kemijärvi, og mellom 1975 og 1977 var ho lektor i finsk ved Universitetet i Greifswald, Tyskland (DDR).

Etter at ho fekk fast stilling ved Universitetet i Tromsø som amanuensis i finsk i 1977, frå 1994 som professor, har ho brukt store delar av forskingstida si til å arbeide med kvensk ut frå ulike synsvinklar. Ved sida av å kartlegge kvenske dialektar reint lingvistisk har ho vore opptatt av sosiolingvistiske og språksosiologiske perspektiv og gjort systematiske intervju om to- og trespråkleg praksis blant kvenar, samar og norske i store delar av Finnmark og Nord-Troms. Ho har skrive om endringsprosessar i kvensk grammatikk, om språkkontaktfenomen mellom kvensk, samisk og norsk, i tillegg til ei rekkje artiklar om kvenar, kvensk og trespråklege lokalsamfunn i nord.

Lindgrens bidrag til standardiseringa av kvensk har primært gått ut på at ho har kartlagt delar av dei grammatiske systema i ulike kvenske dialektar. Samtidig har ho delteke i det språkpolitiske arbeidet fram mot 2005 da norske styresmakter gav kvensk offisiell status som språk (i motsetnad til dialekt).

Trass i sin store og tidkrevjande pionerinnsats for kvensk språk og kultur har Lindgren òg funne tid til å arbeide på andre, og delvis beslekta, område. Ho har vore med på eit samarbeidsprosjekt om stillinga til samisk språk i Finland. Ikke minst har ho arbeidd med den språksosiale situasjonen til samar i Helsingfors. Heilt parallelt har det vore ei tilsvarande forskingsinteresse for bysamar i Noreg.

Eit anna større forskingsarbeid ho har deltatt aktivt i, er eit finsk-svensk prosjekt om språkleg emansipasjon i Finland og Sverige. Delprosjektet Lindgren var med på, dreidde seg om språkskiftet frå svensk til finsk blant høgstatus-personar/-familiar mellom 1850 og 1920. I løpet av denne tida gjekk om lag 50 prosent av desse personane/familiane som opphavleg var svenskspråklege, over til å bruke finsk. Omgrepet «fennomanfamiliar» er framleis i bruk. Utan dette frivillige og ideologisk baserte språkskiftet blant den høgt utdanna svenskspråklege eliten hadde neppe finsk kunna etablere seg så smertefritt som det gjorde, som offisielt språk i Finland ved sida av svensk. I denne tidsepoken var nemleg over 85 prosent av folket finskspråkleg, mens majoriteten av den finske eliten var svensktalande. Alt i 1863 blei finsk likestilt med svensk, men da berre på visse område. No er begge språka offisielle i Finland.

Lindgren har ei omfattande publikasjonsliste. Ho skriv på finsk, norsk, engelsk og tysk. Mange av titlane dokumenterer stor samarbeidsvilje (og vel også samarbeidsevne og -glede). Ho har skrive artiklar i lag med fleire andre og ikke minst redigert ei rekkje bøker saman med andre.

• kvensk
• finsk
• språkvitskap