Passé défini er ei fransk fortidsform av verbet som berre blir brukt i skriftspråket. Ho uttrykkjer ei fullført handling i fortid, som créa 'skapte' i 1. Mosebok 1,1:
Passé défini 'avgrensa fortid' kallar ein òg passé simple 'enkel fortid'. I språkvitskapen kallar ein «fullført handling i fortid» for perfektiv preteritum.
I talemålet og i uformelt skriftspråk, til dømes i brev eller SMS-ar, brukar ein ikkje passé défini, men i staden ei anna fortidsform med same tyding, kalla passé indéfini 'uavgrensa fortid' eller passé composé 'samansett fortid', som i dette eksempelet:
Mens passé défini er eit enkelt ord, er passé indéfini perifrastisk, med hjelpeverbet avoir 'ha' eller être 'vere' i presens pluss hovudverbet i perfektum partisipp. Hjelpeverbet être blir nytta ved verb som uttrykkjer ei rørsle, som i suis allé ovanfor, eller ein overgang til ei ny tilstand, og avoir blir brukt ved andre verb, som ai visité ovanfor.
Tabellen viser bøyingsformene i passé défini av verba aimer 'elske', finir 'fullføre', être 'vere' og avoir 'ha':
| Aimer | Finir | Être | Avoir | |
|---|---|---|---|---|
| 1. person eintal | aimai | finis | fus | eus |
| 2. person eintal | aimas | finis | fus | eus |
| 3. person eintal | aima | finit | fut | eut |
| 1. person fleirtal | aimâmes | finîmes | fûmes | eûmes |
| 2. person fleirtal | aimâtes | finîtes | fûtes | eûtes |
| 3. person fleirtal | aimèrent | finirent | furent | eurent |
Desse formene kjem av latinsk perfectum, som uttrykte presens perfektum og preteritum perfektiv. Her er dei tilsvarande latinske formene av dei same fire verba:
| - | Amāre | Fīnīre | Esse | Habēre |
|---|---|---|---|---|
| 1. person eintal | amāvī | fīnīvī | fuī | habuī |
| 2. person eintal | amāvistī | fīnīvistī | fuistī | habuistī |
| 3. person eintal | amāvit | fīnīvit | fuit | habuit |
| 1. person fleirtal | amāvimus | fīnīvimus | fuimus | habuimus |
| 2. person fleirtal | amāvistis | fīnīvistis | fuistis | habuistis |
| 3. person fleirtal | amāvērunt | fīnīvērunt | fuērunt | habuērunt |
Alt i gamalfransk (frå slutten av 700-talet til midt på 1300-talet) blei passé défini og passé indéfini nytta om kvarandre om fullførte handlingar i fortid (preteritum perfektiv). Her er eit døme frå La Chanson de Roland 'Rolandskvadet' frå 1000-talet, der est remes 'blei' er passé indéfini og conquist 'erobra' er passé défini:
Tidleg på 1800-talet var truleg passé défini heilt borte frå fransk talespråk. Fransk tyder her langues d'oïl, det romanske språket som tradisjonelt høyrde heime i den nordlege halvparten av Frankrike. I oksitansk eller langue d'oc, det tradisjonelle romanske språket i den sørlege halvparten av Frankrike, blir passé defini nytta i talemålet fram til i dag, med liten påverknad frå passé indéfini.
Kommentarar
Kommentarar til artikkelen blir synleg for alle. Ikkje skriv inn sensitive opplysningar, for eksempel helseopplysningar. Fagansvarleg eller redaktør svarar når dei kan. Det kan ta tid før du får svar.
Du må være logga inn for å kommentere.