Alliance Party of Northern Ireland (APNI)

APNI starta som eit liberalt unionistparti, men har etter kvart vorte meir både politisk og kulturelt liberalt og mindre unionistisk. Partiet har støtta nesten alle reformar av Nord-Irland, men sette seg fyrst imot kvotert 50–50-rekruttering til politiet då Royal Ulster Constabulary (RUC) vart oppløyst og omgjort til Police Service of Northern Ireland (PSNI).

APNI var sterke motstandarar av Brexit. Standpunktet i denne saka bragte APNI i sakskoallisjon med Social Democratic and Labour Party (SDLP) og Sinn Féin (SF), og i skarp konflikt med Democratic Unionist Party (DUP) og dei delane av Ulster Unionist Party (UUP) som var Brexit-tilhengjarar i perioden frå folkerøystinga om Brexit (2016) og fram til i dag. APNI er sterkt kritiske til at DUP har sytt for at Belfastparlamentet har vore ute av funksjon sidan tidleg i 2022.

APNI har klårgjort at dei ikkje vil vera pådrivarar for folkerøysting om Nord-Irland skal vera del av det Foreinte kongeriket eller verta ein del av eit samla og sjølvstendig Irland. Partiet er likevel positivt til politiske samtaler om auka samarbeid over grensa mellom Irland og Nord-Irland.

APNI har gjort det best i vala tidleg i si partihistorie og i dei aller siste vala. Ved vala til lovgjevande forsamlingar for Nord-Irland i 1973, 1975 og 1982 fekk APNI mellom 9 og 10 prosent oppslutnad, føre ein nedgang fylgde. I valet til Northern Ireland Assembly i 2017 fekk partiet 9,1 prosent av røystene og i 2023 fekk dei heile 13,5 prosent av røystene og 17 av 90 folkevalde i Northern Ireland Assembly.

Oppslutnaden i lokalvala fylgjer liknande utviklingsliner; 13,7 og 14,4 prosent oppslutnad i 1973 og 1977 føre eit markert fall. Ved dei to lokalvala i 2019 og 2023 fekk dei oppslutnad frå 11,5 og 13,3 prosent av røystene.

Ved vala til Westminsterparlamentet i London vert APNI råka av at valordninga er fleirtalsval i einmannskrinsar, noko som favoriserer større parti. APNI har difor berre hatt tre parlamentsmedlemer frå Nord-Irland gjennom heile partiets levetid: Stratton Mills (1973–1974) frå Nord-Belfast, Naomi Long (2010–2015) frå Aust-Belfast og Stephen Farry (2019–) frå North Down. Det er eit tydeleg mynster i at APNI med få unnatak får lågast oppslutnad i rurale valkrinsar langt vest i Nord-Irland eller nær grensa til Irland.

• Nord-Irlands historie
• Ulster Unionists
• Democratic Unionist Party
• Social Democratic and Labour Party
• Sinn Féin
• Traditional Unionist Voice

• Alliance Party of Northern Ireland offisielle nettsider; Alliance Party of Northern Ireland
• Conflict Archive of the Internet – Results of elections held in Northern Ireland since 1968; CAIN: Politics: Elections: Results of Elections Held in Northern Ireland Since 1968 (ulster.ac.uk)

• Eggins, Brian (2015); History and hope. The Alliance Party of Northern Ireland. The History Press Ireland.
• Mitchell, David (2018); Non-Nationalist Politics in a Bi-National Consociation: The Case of the Alliance Party of Northern Ireland. Nationalism and Politics, august 2018.
• Murphy, Mary C. (2023); The rise of the middle ground in Northern Ireland. What does it mean? The Political Quarterly Vol 94 no 1.
• Tonge, Jonathan (2020): Beyond Unionism versus Nationalism: The Rise of the Alliance Party of Northern Ireland. The Political Quarterly Vol 90 no 2.