Olav Nygard

Olav Nygard skreiv dikt på velklingande og original nynorsk. Dette er sentrallyrikk som handlar om dei store spørsmåla, om kjærleik, liding, død og æve, slekters gang og skapinga sjølv.

På dødslega skreiv han mange av dei finaste dikta, og samlinga Ved vebande, som kom ut i 1923, året før han døydde, er rekna for å vera den beste og mest originale. I denne samlinga, og i det etterlatne manuskriptet Nokre dikt, står det mange dødsdikt. Dei kan på tradisjonelt vis uttrykkje både angst for og lengt etter døden. Men dødsdikta hans er også originale poetiske framstillingar av spørsmåla kring sjukdom og død. Diktet «Eg andar hol i kvitan is på rute» er det mest kjende av desse.

I kontrast til dødsdikta står tekstar om skaping, fruktbarheit og livsprosessar. Det kjende antologidiktet «No reiser kvelden seg» priser allnatur, skaparkraft og gjenføding, naturens evige og gjenskapande syklus. Sterke og samstundes vare besjelingar, erotiske metaforar og velklingande rim løftar dette diktet opp på eit kosmisk nivå, i form så vel som innhald.

Olav Nygard er ein tidleg ekspresjonist i norsk lyrikk. Uttrykket hans er veldig og høgspent. Sjelstilstandar, irrasjonelle impulsar og sinnsstemningar er uttrykte i naturbilete som veks ut over det naturlege og får mystiske og trolske dimensjonar. Dette er i tråd med det vi på norsk kallar nyromantikk, og er eit drag frå den samtidige litterære ekspresjonismen ute i Europa.

Olav Nygard er både ein gammaldags romantikar og ein tidleg modernist. Dei tidlege dikta uttrykkjer eit romantisk syn på diktet og diktaren, han ser seg kalla til ei stor og opphøgd gjerning. Seinare er han meir tvilande til den romantiske diktarrolla. I samlingane Flodmaal, 1913, og Runemaal, 1914, har han arbeidd seg fram til ei spørjande og meir moderne utforsking av forholdet mellom diktaren og diktet.

Alle dikta hans er skrivne i tradisjonelle strofeformer. Han var særleg glad i oktaven, den italienske ottava rime-strofa, og bruker denne på meisterleg vis i dikt som til dømes «Eg andar hol i kvitan is på rute» og det posthumt utgitte «Til son min».

Nygard skreiv tradisjonell, og gjerne arkaisk, nynorsk, men var samtidig ein nyskapande ordkunstnar. Han sette dei gamle orda saman på nye måtar og fekk fram nye klangar og meiningar. Difor kan dikta hans verke vanskelege. Men slik skapte han også sitt eige klangsterke og vakre nynorske poesispråk.

«Mi tid kjem nok,» sa Olav Nygard på dødsleiet. Samtida såg ikkje det ettertida har sett i diktinga hans, dei intense og personlege dødsdikta og den særprega naturlyrikken. Det som særleg appellerer til notida, er det modernistiske aspektet, metaperspektivet og den underleggjerande og originale språkkunsten.

Olav Nygard-akademiet, som blei skipa i 2008, er eit uttrykk for den nye interessa for forfattarskapen.