fanden

Fanden. Illustrasjon av Otto Sinding til Asbjørnsen og Moes eventyr Fanden i nøtta, frå slutten av 1870-åra. Professor Marcus J. Monrad er brukt som modell.

.
Lisens: Avgrensa gjenbruk

Fanden er eit anna ord for djevelen.

Faktaboks

Uttale

f'anden, fa:an, fa:n, fa:en

Etymologi
av yngre norrønt fendinn, truleg frå frisisk fannen ‘freistar’; jamfør eldre norrønt fjándinn ‘djevelen’ (eigentleg ‘fienden’)
Også kjend som

faen, fan

Opphavet til ordet er noko uklart. I mellomalderen blei fenden og liknande former brukt i alle dei nordiske språka. Ordet blei kanskje lånt inn i yngre norrønt frå frisisk (gammalfrisisk fandiand ‘freistaren’), men det kan også vera utvikla av eldre norrønt fjándi ‘djevelen; fiende’, som eigentleg er presens partisipp av fjá ‘hata’.

Fanden er eit hyppig brukt banneord eller kraftuttrykk (oftast i forma faen) og finst i ei mengd talemåtar og eidar, gjerne felles for mange språk:

  • fanden er laus: frå Johannes' openberring 20,7 og førestillinga om at fanden har vore bunden (Åp 20,3–4)
  • fanden og (olde)mor hans eller fandens oldemor: kjent i tysk frå 1480, i dansk frå seint på 1500-talet
  • måla fanden på veggen (eldre også over døra, mellom anna hos Luther): å sjå altfor svart på noko

Les meir i Store norske leksikon

Kommentarar

Kommentarar til artikkelen blir synleg for alle. Ikkje skriv inn sensitive opplysningar, for eksempel helseopplysningar. Fagansvarleg eller redaktør svarar når dei kan. Det kan ta tid før du får svar.

Du må være logga inn for å kommentere.

eller registrer deg

Fagansvarleg for Norske ord og uttrykk

Børge Nordbø
Magister i norrøn filologi