infinitiv (grammatikk)

Infinitiv er den einaste bøyingsforma av eit verb som kan ha infinitivsmerket å framfor seg, for eksempel å svømme.

Infinitivsmerke finst stort sett berre i germanske språk, så forklaringa ovanfor fungerer ikkje for alle språk. Ei meir generell forklaring som ikkje tek utgangspunkt i norsk, kan formulerast slik:

1. Infinitiv er ei infinitt bøyingsform som skil seg frå andre bøyingsformer av verbet ved å ikkje vere bøygd i tempus (tid) eller modus.
2. Infinitiv er den substantiviske bøyingsforma av verbet: Infinitiven kan ha funksjonane til eit substantiv i ei setning, ved å vere subjekt, objekt, predikativ eller utfylling for preposisjon.
3. Infinitiv skil seg frå verbalsubstantiv ved å kunne ta objekt og/eller predikativ.

Eksempler:

• Infinitiv som subjekt: Å svømme er fin trening.
• Infinitiv som objekt: Eg likar å svømme.
• Infinitiv som predkativ: Min favoritthobby er å svømme.
• Infinitiv som utfylling til preposisjon: Han gleder seg til å svømme igjen.
• Infinitiv med (direkte) objekt: Eg likar å spele ludo.
• Infinitiv med indirekte og direkte objekt: Eg likar å gje kona mi ein klem.
• Infinitiv med predikativ: Eg likar å vere lærar.

Det er vanleg å bruke infinitiven som oppslagsform i ei ordbok, men i latinske ordbøker brukar ein 1. person eintal, presens, indikativ: nato 'eg svømmer', i staden for infinitiv nare '(å) svømme'.

Gresk og fleire andre språk på Balkan – som albansk, bulgarsk, romanes – manglar infinitiv, trass i at verbet har ei omfattande bøying. Det same gjeld for semittiske språk, til dømes arabisk, maltesisk, hebraisk og amharisk. I språk der verbet ikkje blir bøygt, finst det inga form som kan kallast infinitiv.