Sagaen om britane

Breta so̢gur er fullstendig overlevert i berre eitt handskrift, Hauksbók (AM 544 4to) frå byrjinga av 1300-talet. Innhaldet i Hauksbók er gjerne forkorta og språkleg bearbeidd, og det ser vi også med Breta so̢gur; i andre handskrifter der delar av soga er overlevert, som i AM 573 4to frå 1300-talet, ser vi ein fyldigare tekst med den opphavlege retoriske stilen, som er glatta ut i Hauksbók.

Breta so̢gur byrjar ikkje med Geoffreys tekst, men med ein interpolasjon; i dei to viktigaste handskriftene er Breta so̢gur eit framhald av Trójumanna saga («Soga om trojanarane»), og den summariske forteljinga om Æneas' flukt frå Troja i den latinske krøniken er bytt ut med fyldigare stoff frå Æneiden.

Soga fortel altså først om Æneas og om etterkomarane hans. Omsetjinga av Historia Regum Britanniæ byrjar ikkje før nokre kapittel ut i soga, i forteljinga om Brutus, Æneas' soneson. Brutus, som soga seier også vart kalla Brito, som det vidare står at Britannia er kalla opp etter, er den første i soga som kjem til Britannia.

Soga fortel så om sønene til Brutus, som tek seg kongedømer i Britannia, og om etterkomarane deira, blant andre segnkongen Arthur, som først med Historia Regum Britanniæ vart kjend for eit større publikum.

Breta so̢gur er utgjeven på norrønt som ein del av Hauksbók av Eiríkur Jónsson og Finnur Jónsson (1892–1894), og dessutan av Russell C. Black i ei doktoravhandling frå 2014. Blacks avhandling har også omsetjing til engelsk. Soga vart først utgjeven av Jón Sigurðsson i 1848. Denne utgåva vart også utstyrt med omsetjing til dansk.

• Historia Brittonum

• Breta sögur (på norrønt og dansk) – Heimskringla.no

• Black, Russell C. 2014. Breta so̢gur from AM 544 4to. An Edition and Translation. University of Washington.
• Halvorsen, Eivind Fjeld 1957: Breta so̢gur, i Kulturhistorisk leksikon for nordisk middelalder , 2. Oslo: Gyldendal. 220–23.