Oskar Braaten

Romanane til Braaten hadde ein dramatisk nerve og skildra fattigdom, alkoholproblem og slit, men også at sosial oppdrift kunne ha tragiske konsekvensar. Han gav levande og nyanserte bilete av livet til arbeidarklassen på austkanten i Oslo, og bøkene hans har i dag både historisk og kulturhistorisk interesse.

Sjølv om Braaten skildra fattigstroka i Oslo og personane med sympati og forståing, skreiv han lite politisk. Arbeidarrørsla voks seg sterk i denne perioden, og i skildringar av lagnaden til personane hans ser vi ein indirekte kritikk av sosial urett og ulikskap.

I 1906 gav Braaten ut skodespelet Du heimen min – spelstykke i to vendingar. Så kom to mindre arbeid, før novellesamlinga Kring fabrikken (1910). Her skreiv han om det som blei det viktigaste temaet hans, fabrikkarbeidarane.

Braaten slo igjennom med det sosiale dramaet Ungen (1911). Temaet i stykket var lagnaden til ugifte mødrer og barnlause kvinner, morskjensle og arbeidarjenter som kjempa for å få ha barna sine. Han skildra menneska og miljøet slik at det verka ekte og nært. Etter dette fekk Braaten reisestipend til Danmark, Tyskland og Italia. Ungen blei sett opp på Nationaltheatret i 1913 og blei filmatisert i 1938 av Rasmus Breistein. I 1960 blei stykket spela som fjernsynsteater, og i 1960 kom det ein filmmusikal-versjon, regissert av Barthold Halle. Dramaet kjem framleis i nye oppsetningar, seinast i 2008.

Den første romanen, Kammerset. Av billedhugger Leo Dürings papirer (1917) handlar òg om arbeidarklassemiljøet, men hovudpersonen har kome seg bort frå fattigdomen. Braaten skreiv mange romanar, og berre i perioden 1917 til 1925 gav han ut sju romanar, mellom anna Ulvehiet (1919) og Mathilde (1920). Desse to bøkene blei reviderte og gitt ut i eitt band med tittelen Ulvehiet (1933), og det blir rekna som det viktigaste romanverket hans. Den siste romanen, Fugleburet, kom i 1937. Her tok Braaten opp sektvesenet. Samlinga Verker kom i seks bind i 1941–1942 og i ny utgåve i 1952.

Braaten blei òg rekna som ein ypparleg novellist, og han gav ut fleire novellesamlingar også etter debuttnovella Dømd!. Oslo-fortellinger (1935) inneheld novella En hjemkomst, som har vore med i fleire lærebøker i norskfaget.

Etter ein del år som romanforfattar vende Braaten tilbake til scena og skreiv den folkelege komedien Den store barnedåpen (1925), der han viser skrivekunsten sin i dialogane. Alvilde har fått eit barn utanfor ekteskap. Ho vil døype barnet, men får kjeft av den nytilsette kapellanen i kyrkjelyden. Bodskapen i stykket er at presteskapet måtte gjere kyrkja folkeleg.

Den store barnedåpen blei filmatisert i 1931, med Tancred Ibsen og Einar Sissener som regissørar. Dette var den første norske lydfilmen, og filmen har blitt vist på NRK med jamne mellomrom. Denne filmen og mange sceneoppføringar sikra økonomien til Braaten. Etter suksessen med komedien kom fleire enkle og underhaldande drama som Godvakker-Maren (1927) og Bra mennesker (1930).