Ole Tobias Olsen

Ole Tobias Olsen var fødd i Dunderlandsdalen i Rana i Nordland og døydde i Kristiania (no Oslo). Han tok lærareksamen ved Tromsø Seminarium i 1852, var lærar i Hadsel og i Kristiania. Olsen vart student i 1860 og fullførte presteutdanning ved universitetet i Kristiania i 1866.

Han hadde vanskar med å få prestestilling, og dei neste åra følgde han førelesingar ved universitetet og livnærte seg av privatundervisning, urmakararbeid, pianostemming og fotografering. Han var ein av fotopionerane her i landet. Alt i 1863–1864 hadde han skaffa seg eit fotoapparat, og på ein ombygd trehjula velosiped sykla han rundt i Kristiania og tok bilete. Frå 1873 til 1882 arbeidde han som teknisk fotograf og assistent ved jernbanekontoret i Kristiania. På denne tida fann han òg opp blåkopiteknikken.

Frå 1883 til 1904 var han sokneprest i Hattfjelldal, der han hadde fleire kommunale verv. Han var både ordførar og amtsordførar. På ein tur i Storbritannia i 1862 hadde han fått ideen om ein jernbane gjennom Nordland som skulle gjere det lettare å frakte fisk. Han var medlem av jernbanekommisjonen for Nordland frå 1885 og er kjend som «far til Nordlandsbanen».

Som pensjonist budde han i Kristiania. I 1870 hadde han fått stipend for å samle inn eventyr, segner og folketonar frå Rana. Han ordna no materialet og gav i 1912 ut Norske folkeeventyr og sagn samlet i Nordland. I 1982 kom Folketonar frå Nordland, redigert av Øystein Gaukstad. Glasplatenegativa til fotografia hans, over tusen i talet, vert oppbevarte i Nasjonalbiblioteket i Oslo og i Oslo Museum. Fleire av fotoapparata finst på Norsk Teknisk Museum i Oslo.

I 1919 vart Olsen utnemnd til riddar av 1. klasse av St. Olavs Orden.

• Ole Tobias Olsen i Norsk biografisk leksikon
• Den norske kyrkja
• Nordlandsbanen
• folkeminne

• Joh. E. Bergwitz: Studenterne fra 1860. Kristiania 1910
• Anne-Kari Bjellånes: «Nordlandsbanens far O.T. Olsen», Årbok for Rana 1983. Mo i Rana 1983
• Susanne Bonge: Eldre norske fotografer. Oslo 1980
• Just Broch: Ole Tobias Olsen og Nordlandsbanen. Oslo 1945
• Roger Erlandsen: Pas nu paa! Nu tar jeg fra Hullet! Om fotografiens første hundre år i Norge – 1839–1940. Oslo 2000
• Ivar Roger Hansen: «Ole Tobias Olsen – med folketradisjonen inn i det moderne Nord-Norge», Ottar 214, Tromsø 1997
• A.F.W. Prytz: «Sogneprest Ole Tobias Olsen. 1830–1924», Norvegia sacra 1924. Kristiania 1924
• L.O. Skjegstad: «En samtidsskildring av Ole Tobias Olsen», Årbok for Rana 1988. Mo i Rana 1988
• Christian Wiik: Tromsø-seminarister 1829–1879. Oslo 1948
• Nils Andreas Ytreberg: Vær hilset! Nordlændingernes Forening 1862–1962. Oslo 1962