Oddvar Torsheim

Oddvar Torsheim flytta til Naustdal i Sogn og Fjordane då han var ni år gamal. Han byrja tidleg å kopiere kunstbileta i skulebøkene til faren, men trass i kunstnarleg teft mønstra han på båten «Ingerto» i slutten av tenåra og var for ei tid byssegut ombord.

Torsheim har si kunstutdanning frå Bergens Kunsthåndverksskole i 1957–1960. Sidan gjekk han på grafisk skule i København i 1964–1970.

I kunsten rører Torsheim seg mellom det absurde og komiske i eit figurativt formspråk som står nær popkunsten. Han nyttar observasjonane frå kvardagslivet som resonansbotn, og karakterane hans spring ofte ut av det vestnorske landskapet. I biletkunsten står teksten sentralt, men interessa for nynorsken kjem òg til uttrykk i musikken og lyrikken.

Thorsheim omtaler seg sjølv som biletmakar og uttrykkjer seg allsidig i oljemåling, litografi, akvarell, teikning og silketrykk. Den leikande streken er karakteristisk, og til og med signaturen er forma som eit lite kunstverk: eit sjølvportrett.

Forteljinga har ei viktig rolle i kunsten hans, og fleire av figurane i bileta er lette å identifisere. Vestlendingen, djevelen og dei frodige kvinneskapnadane ligg gjerne i konturen til fjellknausane eller i dei meir frittståande krusedullane. Torsheim sprengjer òg proporsjonane med ein surrealistisk fantasi.

Dobbeltmoralen står sentralt i bileta. Torsheim spelar ofte på den tosidige menneskenaturen, som vert dregen mellom lyster og laster. I Teologisk konflikt I frå 1967, vert presten sine inste og usømelege tankar framheva, medan han står fram som from og gudfryktig i kyrkja. Biletforteljingane tangerer ofte klisjeen, men med ein satirisk brodd maktar Torsheim å lyfte motiva, slik at det klisjéfylte får eit nytt og uventa innhald. Bileta kan slik vere både tvitydige og fleirtydige, men humoren er grunntonen i alt Torsheim har skapt.

Skulpturar teikna av Oddvar Torsheim er sett opp i Gloppen (1998), Førde (2003) og Askvoll (2013), alle laga av kunstnaren Stig Eikaas (1952 – ).

I 1960-åra var Torsheim sentral i det radikale, eksperimenterande og samfunnsengasjerte kunstmiljøet i Bergen. Miljøet, som i ettertid har vorte kalla Bergensavantgarden, kulminerte i den kontroversielle utstillinga «Gruppe 66». Ved sidan av fotografi, vev, grafikk og lyrikk introduserte gruppa nye kunstnarlege uttrykk, mellom anna happenings og eksperimentell film. På utstillinga markerte Torsheim seg som grafikar og lyrikar. Innhaldsmessig utfylte desse uttrykka kvarandre og var ei samansett blanding av attkjennelege figurar og formlaust kaos. Torsheim utforma òg utstillingsplakaten: eit hovud fylt med indre spetakkel.

Fleire av kunstnarane var òg med på den informative kunstutstillinga «Samliv» (1977–1978) som var eit samarbeid mellom kunstnarar og helsearbeidarar. Her figurerte Torsheim som framføringskunstar med fleire av bileta sine i Laurie Grundts videoverk Paliflimpen (1969). Han stod i tillegg for bakgrunnsvokalen.

Torsheim nyttar gjerne notar og ord som biletskapande element, men musikken og lyrikken spelar òg ei viktig rolle ved sida av biletkunsten. Han har gitt ut fleire diktsamlingar, blant dei Syner i syttiåra (1980) og Svarte kvitingar i 80-åra (1987). På fødselsdagen hans i 2013 kom boka Solveigs aller siste song til sin ex, med songtekstar og illustrasjonar laga av Torsheim.

Sterkt inspirert av Beatles og Bob Dylan har han gitt ut fleire plater med sjølvskrivne tekstar på nynorsk. Debutplata Nynorskens skog (1992) inneheld til dømes gjendiktingar av Beatles-songar, men i Torsheims eige musikalske uttrykk. Han vrir og vrengjer på låtane og lagar sine eigne skalaer. Innhaldsmessig står tekstane nær tematikken i bileta hans.

Dragspelet og munnspelet er sentrale instrument, saman med den til tider kvinande songrøysta. På scena opptrer Torsheim oftast som eit einmannsorkester, men vert òg akkompagnert av dottera Jorunn Torsheim.

• Oddvar Torsheim i Norsk kunstnerleksikon

• Oddvar Torsheims nettside
• Oddvar Torsheim i Nasjonalmuseet, Oslo

• Oddvar Torsheim, Egil Røed, Lars Grundt ofl.: Gruppe 66. Grafikk, lyrikk, Bergen 1966
• Oddvar Torsheim, Jorunn Veiteberg og Einar Økland: Oddvar Torsheim – i nynorskens skog, Oslo 2008
• Katrine Sele: Tvisynt tvilar: Eit portrett av Oddvar Torsheim. Leikanger: Skald, 2001. Finn boka