Nidaros (avis 1902–1991)

Avisa Nidaros i Trondheim var i sine glansdagar ei levande og populær avis, med nokre av dei fremste forfattarane i Noreg som bidragsytarar. Fram til jubileumsåret 1930 var avisa den største i Trondheim gjennom mange år, med eit opplag på mellom 20 000 og 30 000. Dette var også ei leiande venstreavis, som raskt blei ein opplagssuksess.

Nidaros blei skapt i strid i 1902 og tona ut i 1957, som taparen etter fire års stans under den tyske okkupasjonen under andre verdskrigen. Dette kom på toppen av tilbakeslaget etter striden om namnet på byen i 1929. Avisa heldt på Nidaros-namnet, noko som utløyste ein total annonseboikott i 1929. I tillegg kom det mange oppseiingar av abonnement, noko som skapte ei krise avisa aldri heilt kom seg ut av. Redaksjonen blei òg utsett for hærverk.

Avisa fekk i 1920-åra ein konkurrent i Adresseavisen om marknaden for morgonaviser. Under andre verdskrigen heldt Adresseavisen fram med å kome ut og styrkte posisjonen sin ytterlegare, og Nidaros måtte gi opp drifta fyrste gong i 1957.

Det var den erfarne avismannen og engasjerte politikaren Håkon Løken som etablerte avisa i 1902. Han var utdanna jurist, men hadde 20 år bak seg som medarbeidar og redaktør i Dagsposten i Trondheim då han hamna i strid med eigarane av avisa. Konflikten enda med at Løken forlét Dagsposten og danna venstreavisa Nidaros. Namnet blei valt etter ein konkurranse mellom lesarane. Storparten av medarbeidarane i Dagsposten blei med over i den nye avisa.

Redaktør Løken kasta seg ut i dei politiske stridane både lokalt og nasjonalt. Han engasjerte sin gode ven Bjørnstjerne Bjørnson, kjempa for den tekniske høgskulen til Trondheim, for elektrifiseringa av sporvegane i byen, og var for åttetimarsdag og imot unionen med Sverige. Avisa var i utprega grad eit personleg og privat føretak, og Løken fekk inn i statuttane at han sjølv ikkje kunne avsetjast.

Avisa gav god plass til underhaldningsstoff, sport og kultur. Nidaros fekk braksuksess med Johan Falkbergets Bør Børson, som gjekk som føljetong etter første verdskrigen. Andre kjende journalistar i avisa var Halldis Stenhamar og forfattaren Peter Egge. Løken gjekk av i 1909, og mellom dei seinare redaktørane i avisa var Olav Røgeberg og Kåre Fasting.

Gunnar Garbo blei den siste redaktøren i dagsavisa Nidaros. Han begynte å gi ut ei vekeavis, Søndags-Ekspressen, og med varierande suksess kom denne avisa ut éin og to gonger i veka fram til 1991, dels under namnet Nidaros. Frå 1980 kom ho ut to gonger kvar veke og frå 1987 tre gonger kvar veke. Etter konkurs i 1988 blei avisa reetablert under namnet Trondheimsavisa. Den blei igjen nedlagt i 1991.

• Fyrste nummer 1. mai 1902 – Foreløpig siste nummer 17. april 1941.
• Fyrste nummer etter andre verdskrigen: 14. mai 1945.
• Siste nummer 28. januar 1957.

• Fra 28.2.1959 kom Nidaros igjen ut og skiftet navn til Trondheimsavisa 24.2.1989, konkurs 1991.

• Norsk presses historie
• avis
• Nidaros

• Christiansen, Per og Hansen, Hermann (red.) (2001): – i tida : Trondhjems Journalistforening 1902–2002. Trondheim
• Hansen, Hermann og Orset, Per Kristian (1985): Mellom linjene : Trondheimsavisene under krigen. Trondheim