Elias Melvær

Elias Melvær var fødd i Askvoll i Sogn og Fjordane (no Vestland) og døydde i Bergen i Hordaland (no Vestland). Han tok lærareksamen på Stord i 1869, var folkeskulelærar nokre år i Sunnfjord og vart så tilsett på amtsskulen i Nordfjord i 1876. Ved sida av skulearbeidet dreiv han som gardbrukar. Melvær var andrelærar ved skulen fram til 1900. Han var så dampskipsekspeditør for Fylkesbåtane i Florø.

Melvær var radikal venstremann og møtte på Stortinget for Venstre som vararepresentant for Jacob Sverdrup i 1885. Han var ein av dei 41 stortingsrepresentantane som i januar 1885 underteikna oppmodinga om at «det norske Folkemålet» skulle få «full Rett og Fridom jamsides Bokmålet». 30. april 1885 heldt han det første innlegget som vart prenta i Storthingstidende på landsmål. Han omsette sjølv referatet. Saka galdt løyving til kurs i landsmål for lærarar.

Melvær var med og skipa Firda Mållag og var den første formannen i laget (1899–1903). Han var ein etterspurd folketalar og talte mange stader i landet om målsak, fråhaldssak og andre emne. I Firda Mållag, Sunnfjord Ungdomslag og Noregs Ungdomslag var han æresmedlem.

• norsk språkhistorie
• målreising
• landsmål
• stortingsrepresentant

• Olaf Almenningen ofl. (red.): Målreising i 75 år. Noregs Mållag 1906–1981. Oslo 1981
• Kaare Fostervoll: Mot rikare mål. Den norske folkehøgskulen 1864–1964. Oslo 1964
• Kjell Haugland: Målpolitiske dokument 1864–1885. Ei folkerørsle blir til. Oslo 1971
• Peder Hovdan: Eit norsk Noreg. Oslo 1947
• Albert Joleik: «Elias Melvær», Norsk Aarbok 1924. Bergen 1924
• Anders A. Lothe: Målreisingssoga i Sogn og Fjordane. Flora 1950
• Jacob Aaland: Gloppen–Breim. Kommunesoga 1838–1937. Sandane 1938
• Haakon Aasvejen og Rasmus Stauri: Ungdomsskulen i Norge i 50 aar 1864–1914. Kristiania 1914