Einar Hovdhaugen

Einar Hovdhaugen var fødd i Ringebu i Oppland (no Innlandet). Einaste skulegonga etter udelt folkeskule ni veker i året var to år på fylkesskulen i Ringebu i 1925–1927.

Alt i 1930-åra kom Hovdhaugen med i skulestyret og kommunestyret i heimbygda. Han valde Bondepartiet, men såg mykje positivt i arbeidarrørsla. Etter andre verdskrigen, frå 1946 til 1949, var han generalsekretær i Bondepartiet og la ned eit stort arbeid i å gjenreise partiet.

I åra 1958–1969 var han stortingsrepresentant frå Oppland. Heile tida sat han i kyrkje- og undervisningskomiteen. Ved sida av skulepolitikken var han oppteken av språkpolitikk. Han var nynorskbrukar, var medlem i Noregs Mållag og formann i Kringkastingsringen i 1957–1960. Ei tid sympatiserte han med Landslaget for språklig samling. Han var med på å skipe organisasjonen i 1959.

Hovdhaugen hadde mange verv. Han sat i arbeidsutvalet i Norges Bondelag i 1955–1959, var medlem av Landbruksrådet i 1955–1959, Kringkastingsrådet i 1957–1973 og varamedlem i Norsk språknemnd i 1953–1966, medlem i 1966–1972. Han sat i styret for Riksteatret i 1949–1968 og var formann i 1968–1972, var medlem av Teaterkomiteen av 1960, Folkeskulekomiteen av 1963 og Komiteen til å vurdere språksituasjonen av 1964 (Vogt-komiteen). Då Henry Kissinger og Le Duc Tho fekk fredsprisen i 1973, trekte han seg i protest som medlem av Nobelkomiteen.

Han skreiv om lag 20 bøker. Den første, Strålebrua, kom i 1939 og var ei samling barneforteljingar. Seinare følgde bygdebøker for Ringebu og Fron, kulturhistoriske bøker om mellom anna utvandringa til Amerika, om husmannstida, om kårskipnaden i bondesamfunnet, om ekteskap og kjønnsmoral i norsk historie og bøker om slektsgransking. Den siste boka kom i 1993, Frå det gamle arbeidslivet. Arbeidsmåtar, reiskapar og nemningar. Han skreiv òg mange lokalhistoriske artiklar og sat i styret i Dølaringen i 1932–1940.

Hovdhaugen vart heidra med Kulturprisen for Gudbrandsdalen (1971), Austmannaprisen (1976), Norsk Kulturråds lokalhistoriske pris (1978) og Ringebu kommunes kulturpris. I 1976 vart han utnemnd til riddar av 1. klasse av St. Olavs Orden.

• Einar Hovdhaugen i Norsk biografisk leksikon
• Senterpartiet
• språkplanlegging
• Stortinget
• norsk jordeigedomshistorie

• Stortinget: Einar Hovdhaugen

• Olaf Almenningen mfl. (red.): Målreising i 75 år. Noregs Mållag 1906–1981. Oslo 1981
• Hans Hosar: «Einar Hovdhaugen. 100-årsjubileum for vidsynt lokalhistorikar». Lokalhistorisk magasin, 4/2008, Trondheim 2008
• O. M. Mathisen: «Den rotfaste og vidsynte hovdingen frå Venabygd». I Kristian Skullerud mfl. (red.): Århundrets døler. Lillehammer 1999
• Asbjørn Ringen: «Einar Hovdhaugen (1908–1996)». Årbok for Gudbrandsdalen. 1996
• Asbjørn Ringen: «Frå Venåsen til Fns hovudforsamling. 100 år sidan Einar Hovdhaugen vart fødd». Hemgrenda 2008. Ringebu historielag 2008