Peter Fredrik Holst Hjort

Peter Fredrik Holst Hjort tok examen artium i 1942 og blei cand.med. i 1950. Han dreiv omfattande studiar i blodkoagulasjon og blei dr.med. i 1957 og spesialist i indremedisin i 1959. Hjort blei knytt til Rikshospitalet i 1952. I 1950-åra hadde han fleire ulike stipendiat- og legestillingar til han blei assistentlege/reservelege på Ullevål sykehus i 1960, visiting professor ved University of Southern California i 1963, dosent i hematologi ved Universitetet i Oslo i 1964 og professor same staden i 1969.

Same år blei Hjort utnemnd til formann i interimsstyret for det nye Universitetet i Tromsø, i ein situasjon der store delar av det akademiske miljøet i landet var motstandarar av skipinga av universitetet. Det stod stor strid om stortingsvedtaket i mars 1968 om etableringa av Universitetet i Tromsø. Striden var særleg krass når det galdt spørsmålet om å leggje medisinarutdanning til Tromsø. Departementet var derfor oppteke av å finne ein person som leiar av interimsstyret som kunne klare å lose oppbygginga av ein medisinsk skule i hamn.

I dei kritiske åra mellom 1969 og 1973 sette Hjort sitt sterke preg på eit arbeid av stor regional og nasjonal betydning. Han såg det først og fremst som ei rettferdssak at Nord-Noreg skulle få sitt eige universitet. Å reise eit universitetet i Tromsø var «ei nasjonal æressak». Hjort var ein av svært få i det akademiske miljøet i Oslo som på eit tidleg tidspunkt stødde tankane om eit universitet i Tromsø.

I tillegg var han høgt fagleg respektert og kunne såleis stå som garantist for at det nye universitetet heldt faglege mål. Det gjorde han mellom anna ved å setje klare vilkår for å ta på seg oppdraget, vilkår som førte til at dei økonomiske rammene blei monaleg betre enn dei opphavlege kalkylane frå departementet hadde lagt opp til. I tillegg var Hjort overtydd om at universiteta generelt trong reformer, og at endringar var lettare å setje ut i livet ved eit nytt universitet enn ved dei gamle.

Hjort leidde arbeidet mot skipinga, og i 1972 blei han vald til den første rektoren for universitetet. Same året blei universitetet offisielt opna. Som ei følgje av sterkt ulike syn på organisasjonsforma til universitetet mellom Hjort og studentorganisasjonane sa han opp stillinga si i 1973. Han vende då tilbake til Rikshospitalet.

Hjort kom likevel aldri til å tiltrå i den gamle stillinga si ved Rikshospitalet. I 1976 tok han initiativet til etablering av Gruppe for helsetenesteforsking under Norges Almenvitenskapelige Forskningsråd, seinare knytte til Statens institutt for folkehelse, og var den daglege leiaren for gruppa i ei årrekkje. Han sat i denne stillinga til han gjekk av ved pensjonsalder i 1994. I tillegg var han mellom 1977 og 1994 tilsynslege ved Ullern alders- og sykehjem.

Trass i at Hjort forlet Tromsø tidleg i historia til universitetet, er namnet hans uløyseleg knytt til denne institusjonen. Banda til Tromsø var alltid sterke, og 1994–2000 var dei formaliserte gjennom ymse oppdrag og ei professorstilling som blei brukt til å utvikle fagområdet geriatri.

Hjort hadde ein stor fagleg produksjon bak seg. Han publiserte artiklar innafor spesialfeltet sitt, hematologi, men etter kvart også innanfor geriatri og gerontologi. Han hadde eit internasjonalt namn på det samfunnsmedisinske forskingsfeltet med fokus på mål, midlar, metodar og kvalitet i helsetenesta. Han skreiv dessutan ikkje lite om dødspleie og etikk. I tillegg skreiv han ei rekkje artiklar om universitetspolitikk og undervisning i åra mellom 1969 og 1974.

Frå 1998 til ho døydde i 2001 var Hjort pleiar for kona si, som fekk ein hjerneskade som følgje av operasjon. Dei erfaringane han fekk i denne rolla, delte han generøst med lesarar av ymse aviser og tidsskrift. Han var ei innsiktsfull og kritisk stemme når det galdt norsk helse- og velferdspolitikk.

Hjort vart utnemnd som kommandør av St. Olavs Orden frå 1974. Han blei medlem av Det Norske Videnskaps-Akademi i 1969 og Det Kongelige Norske Videnskabers Selskab i 1979. Han var æresdoktor ved Universitetet i Tromsø (1982), ved Uppsala universitet (1992) og Norges idretthøgskole (1998). Hjort fekk Karl Evangs pris for fortjenstfullt helseopplysningsarbeid i 1984 og Nordiska Folkhälsopriset i 1989. Han blei utnemnd til æresmedlem av Norsk geriatrisk forening i 1995 og fekk Offentlige legers landsforenings hedersbevis same året.

• medisinsk historie
• UiT Noregs arktiske universitet
• indremedisin
• hematologi

• Universitetet i samfunnet. Artikler og foredrag om Universitetet i Tromsø, 1976
• Helse for alle! Foredrag og artikler 1974–93, 1994
• Helseleksikon for eldre (sm.m. E. Kåss), 1997

• Stud. 1942, 1967
• P. F. Hjort: Universitetet i samfunnet, 1976 (sjå ovanfor, avsnittet Verk)
• N. Fulsås: Universitetet i Tromsø 25 år, Tromsø 1993
• Hvem er hvem 1994
• Ø. Larsen: Norske Leger, 5 bd., 1996