Johan Leuthäuser Hirsch

Hirsch var fødd i Ringsaker. Faren var lækjar, og familien flytta først til Ryfylke og seinare til Sogn, der Johan voks opp. Han arbeidde først på farsgarden, før han gjekk gjennom eit kurs i landmåling. Deretter tok han landbruksskulen på Skollerud i Ådalen frå 1861 til 1862, og byrja så på Den høiere landbruksskule (no NMBU) på Ås, der han gjekk ut som landbrukskandidat i 1865.

22 år gamal starta Hirsch yrkeslivet som gardsfullmektig og landbrukslærar ved Mo landbruksskule i Nordre Bergenhus. På grunn av sparepolitikken i 1860-åra vart skulen lagt ned i 1869, og Hirsch arbeidde etter det nokre år som landmålar i Trøndelag. Sparepolitikken ramma ei rekkje amtslandbruksskular på denne tida. Ein av dei var Jønsberg landbruksskule i Romedal. Garden som tilhøyrde skulen, vart bortforpakta i 1871. Hirsch søkte og fekk tilslaget, og han oppretta same året ein privat landbruksskule, som igjen vart offentleg i 1878. Han sat som styrar ved Jønsberg landbruksskule fram til 1895 og gjorde skulen til ein av dei mest sentrale institusjonane i sitt slag i landet.

Samstundes tok han del i den offentlege debatten om utviklinga av landbruksskulane på landsbasis, og han var pådrivar for å fremje dei som utdanningsveg for bygdeungdomen. Han la særleg vekt på teoretiske fag – historie, norsk og naturfag, mellom anna for å møte konkurransen frå folkehøgskulane, og han gjekk inn i ein til dels heftig diskusjon med mellom anna landbruksdirektør Jonas Smitt om både tilhøvet mellom allmenn- og yrkesopplæring og lengda på dei enkelte kursa.

I 1895 vart Hirsch utnemnt til direktør ved Aas høiere landbruksskule. Samstundes vart han formann i Den parlamentariske landbrukskommmisjon som utgreidde spørsmålet om både den høgre og lågare landbruksutdanninga. På grunnlag av dette arbeidet vart Noregs landbrukshøiskule oppretta som vitskapleg høgskule i 1897. Hirsch fekk hovudansvaret for å byggje han opp, og han leidde den nye høgskulen dei første åra samstundes som han hadde undervisning i jordbruks- og husdyrlære. Av personlege grunnar søkte han avskjed i 1904. Han tok då over styrarstillinga ved Kristians amts landbruksskule på Storhove ved Lillehammer etter Nils K. Ødegaard (1853–1921), som vart ny direktør ved høgskulen. Han vart på Storhove til 1909 og bygde skulen vesentleg ut. Samstundes var han ei drivande kraft bak opprettinga av husmorskulen på Hunn ved Gjøvik.

Hirsch stod sentralt i arbeidet med å utvikle dei norske ferasane, til dømes dølafeet og raudkollene, og han var talsmann for ei sterk indre opprusting av jordbruket gjennom nydyrking, bruk av meir arbeidskraft, kraftfôr og kunstgjødsel. Han hadde ei rekkje verv i offentlege utval og kommisjonar, og han redigerte landbruksspaltene i fleire aviser. I 1894 var han med i organisasjonskomiteen som førebudde Norsk Landmandsforbund, no Norges Bondelag; han sat i styret for forbundet med nokre opphald fram til 1915 og var i tillegg medlem av ei rekkje underkomitear og utval. Han åtte og dreiv også fleire gardar i løpet av livet.

Johan Hirsch vart i 1895 utnemnd til riddar av første klasse av St. Olavs Orden, og han fekk kommandørkrossen i 1901. I 1908 vart «Joh. L. Hirsch’s fond for landbruksvidenskapelig forskning ved Norges Landbrukshøiskule» oppretta gjennom private gåver.

• Fôrnød og bjørg, 1902
• Kort Veiledning i Dyrkning av Kunepe (Turnips), 1902
• Svinehold og Fleskeproduktion paa mindre Gaarder, 1906
• Fra landbrukets utviklingskamp i sytti-, otti- og nittiårene. Utvalgte opsæt, taler, indstillinger, 1910
• Hesten. Slag og raser, avl og opdræt, røkt og pleie, bruk og nytte for land og by, 1910

• jordbruk i Noreg
• Hirsch – slekt
• Noregs bondelag
• Noregs miljø- og biovitenskapelige universitet

• Hirsch, Per E. (1927): Slægten Hirsch, Skövde
• Leuthäuser Hirsch, Johan (1929): Et minneskrift 1843–1923
• Dietrichson, Wilhelm (1934): biografi i Norsk biografisk leksikon, første utgåve (NBL1), bind 6
• Werner-Hansen, Georg (1956): Norges Bondelag 1896–1956
• Norges landbrukshøgskule 1859–1959, (1959)
• Kile, Edvin (1997): Landbruksskulen 1825–1990: Mål, innhald, arbeidsmåtar
• Rovde, Olav: biografi i Norsk biografisk leksikon, andre utgåve (NBL2)