grannegjerdelova

Lova regulerer gjerdehald mellom naboar, og omfattar ikkje gjerdehald ved offentleg veg og jernbane. Elles gjeld gjerdelova både for land og by og både for jordbruk og andre faste eigedommar.

Som hovudregel kan partane avtala andre løysingar enn det som følgjer av lova. Men det er ikkje tillate å avtala, krevja eller ha gjerde i strid med ufravikeleg lov eller vedtekter. Det inneber at naboane ikkje kan inngå avtale om gjerde som til dømes er i strid med friluftslova eller plan- og bygningslova. Avtale om gjerdeordning kan etter ti år seiast opp med eitt års varsel.

Hovudregelen om rett til å ha nabogjerde følgjer av gjerdelova § 6, der det står at alle har rett til å setja opp gjerde mot naboeigedom når ein kostar på det sjølv. Vil ein ha dyrare gjerde enn den andre har plikt til å vera med på, har ein rett til dette for eiga rekning.

Hovudregelen om gjerdeplikt står i gjerdelova § 7. Det kan berre krevjast at naboen skal delta i gjerdehaldet når gjerdet er til nytte for begge eigedommane, og nytta for begge eigedommar er større enn kostnadene. Gjerdeplikta blir då fordelt mellom naboane med ein halvpart på kvar. Men viss det fell urimeleg mykje på den eine i forhold til den nytta han har av gjerdet, kan omfanget av gjerdeplikta og fordelinga av kostnadar bli avgjort av jordskifteretten, sjå gjerdelova § 8.

Etter gjerdelova skal nabogjerde i mangel av annan avtale setjast i grenselinja, ikkje lenger inn på nabogrunnen enn på eigen grunn, og ikkje lenger inn enn 0,50 meter.

Er det jordbruks- eller skogbrukseigedom på ei av sidene, skal gjerdet vera minst 1,1 meter høgt og så sterkt og tett at det hindrar hest, storfe og sau å komma inn på framand grunn. Er det reine jordbruks- eller skogbrukseigedommar på begge sider, pliktar ein ikkje å halda gjerdet i stand den tida av året marka ikkje er tenleg til beiting.

Mot hyttetomt i utmark har eigaren av utmarka inga plikt til å halda gjerde.

Gjerdet må ikkje vera farleg for folk eller husdyr og ikkje skjula eller skada noko grensemerke. Det må heller ikkje vera unødig eller urimeleg til ulempe eller lyta på naboeigedommen. I kommunal vedtekt, stadfesta av Landbruks- og matdepartementet, kan det setjast forbod mot visse slags gjerde, treffest føresegn om korleis gjerde skal vera med meir. For større gjerde gjeld òg reglane i plan- og bygningslova.

Tvister om gjerdehald blir behandla og avgjorde av jordskifteretten, anten som eiga sak eller som del av ei større sak, sjå gjerdelova § 14.

Ny sak om gjerdetvang eller gjerdeeling kan krevjast når 15 år er gått sidan første sak. Ved eigedomsdeling eller endra forhold kan ny sak krevjast etter kortare tid.

Det finst ei rekkje andre lovføresegner om gjerde og gjerdehald. For å avgjera kva som gjeld for eit gjerde i det enkelte tilfellet, må reglane lesast i samanheng. Ei særleg viktig lov på dette området er plan- og bygningslova, fordi oppføring av gjerde kan vera eit tiltak som krev søknad og løyve frå kommunen.

• Grannegjerdelova inneheld føresegner om plikt og rett til gjerdehald mellom naboeigedommar.
• Friluftslova) § 13 har forbod mot stengsler og gjerde som vanskeleggjer allemannsrett og ferdsel. Etter friluftslova kan gjerdet likevel vera lovleg dersom det tener den berettiga interessa til eigaren.
• Beitelova § 7 og dyrevelferdslova § 15 har reglar om gjerdehald som pålegg eigar av gjerde å halda det i stand slik at dyr ikkje blir skadd. Viss beitedyr kjem inn på eigedom på grunn av dårleg gjerde, kan erstatninga nedsetjast.
• Veglova §§ 44-48 har reglar om gjerdehald mot offentleg veg.
• Reindriftslova § 24 gir rett til å oppføra gjerde som er nødvendig for reindrifta.
• Plan- og bygningslova § 28–4 har reglar om gjerdeplikt mot offentleg veg. Rett til gjerdehald, og forbod mot gjerde, kan òg følgja av føresegner i reguleringsplan. Gjerde som er høge, store eller går over lengre strekningar, kan vera søknadspliktige etter plan- og bygningslova § 20-1.
• Dyrevelferdslova § 15 forbyr å bruka piggtråd i gjerde for å regulera ferdselen til dyr.